Kính thưa các cô giáo, các bậc phụ huynh và các em học sinh thân mến
Bệnh Sởi và Rubella là những bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút sởi và rubella gây nên. Bệnh rubella ở trẻ em thường nhẹ, ít biến chứng, tuy nhiên nếu người mẹ nhiễm rubella trong 3 tháng đầu của thai kỳ có thể gây sảy thai, thai chết lưu, hội chứng rubella bẩm sinh và nhiễm rubella bẩm sinh ở trẻ sinh ra. Hội chứng rubella bẩm sinh bao gồm các dị tật tim, đục thủy tinh thể, xương thủy tinh và nhiều trường hợp mắc đa dị tật.
1. Nguyên nhân gây bệnh:
Bệnh sởi và rubella là những bệnh truyền nhiễm cấp tính do virut gây ra và bệnh rất dễ lây lan vì vậy có thể tạo thành các ổ dịch tại các lớp học, cộng đồng hoặc trong bệnh viện khi có một trường hợp mắc bệnh và có thể lan rộng trên cộng đồng. Điều kiện thuận lợi để bệnh lan rộng là: điều kiện sống chật chội, thiếu ánh sáng thiếu điều kiện vệ sinh (lớp học , nhà trọ , ký túc xá )….
2. Bệnh lây lan như thế nào?
Bệnh lây truyền một cách dễ dàng từ người bệnh sang người lành qua những giọt nước bọt nhỏ li ti khi ho, hắt hơi. Những giọt nước bọt, nước mũi chứa rất nhiều vi rút Rubella. Sự lây truyền có thể do tiếp xúc gián tiếp qua các vật dụng khăn mặt dùng chung, đồ chơi, ly nước uống chung… sự lây truyền có thể xảy ra 1 tuần trước khi phát ban và kéo dài đến 4 ngày sau khi hết ban.
Mọi người chưa bị mắc bệnh bao giờ hoặc chưa được têm chủng vắc xin phòng bệnh sởi rubella đầy đủ đều có thể bị mắc, sởi, rubella.
3. Triệu chứng của bệnh sởi và rubella
Bệnh sởi và bệnh rubella có triệu chứng phát ban khá giống nhau. Tuy nhiên, biểu hiện lâm sàng của rubella thường nhẹ hơn, chỉ biểu hiện rõ khi bệnh toàn phát.
- Bệnh sởi thường gặp ở trẻ từ 1 tuổi trở lên, thời gian ủ bệnh từ 7 đến 10 ngày. Bệnh khởi phát trong 2 đến 3 ngày với các triệu chứng: Sốt đột ngột từ 38ºC trở lên, mắt ướt, kèm nhèm, ho, chảy nước mũi, tiêu chảy… Khi bệnh toàn phát, sẽ sốt cao 38,5 đến 39ºC, li bì, mệt mỏi, các ban sởi dày, mịn, xuất hiện đầu tiên ở sau tai, lan ra mặt, cổ xuống thân mình, tứ chi trong 1 đến 2 ngày. Bệnh sẽ lui khi hết sốt, ban bay dần theo trình tự mọc và để lại vết thâm trên da.
- Bệnh rubella có thể gặp ở mọi lứa tuổi, thời gian ủ bệnh từ 12 đến 14 ngày, khởi phát với các triệu chứng sốt nhẹ, các dấu hiệu mắt ướt, ho, chảy nước mũi, ỉa lỏng… nhưng gần như không thấy. Khi bệnh toàn phát, các biểu hiện mới rõ như mệt mỏi, sốt nhẹ, chảy nước dãi và rõ ràng nhất là nổi mẩn đỏ trên da giống như bệnh sởi. Trẻ ít khi nằm li bì, xung huyết mắt, da mặt, hạch to ở dọc hai bên cổ, không đau. Các nốt ban trên da dạng chấm đỏ rải rác, mọc không có quy luật. Có thể thấy đau khớp. Khi bệnh lui sẽ hết sốt, ban bay nhanh không theo quy luật, không để lại các dấu vết trên da, hạch trở về bình thường muộn hơn, thường sau 1 tuần.
4. Biến chứng của bệnh sởi và rubella
- Rubella do nhóm siêu vi khuẩn thông thường gây ra, nên hầu hết là bệnh lành tính. Trẻ bị sốt phát ban nếu được chăm sóc đúng cách, hợp lý thì bệnh sẽ tự khỏi sau 5-7 ngày mà không gây bất kỳ biến chứng nguy hiểm nào. Tuy nhiên, rubella đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ mang thai. Nếu mắc rubella trong 3 tháng đầu của thai kỳ, 90% trẻ được sinh ra bị dị tật, thể trạng kém và dễ mắc các bệnh, như: điếc, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, tăng nhãn áp bẩm sinh, tật đầu nhỏ, viêm não, màng não, chậm phát triển tâm thần, gan to, lách to…
- Còn sởi do virus có nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt là những trẻ có sức đề kháng yếu, như: sinh non, suy dinh dưỡng… Biến chứng thường gặp của sởi là do sự nhân lên của virus hoặc do bội nhiễm vi khuẩn gây ra các bệnh: viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, viêm thanh quản, phế quản, khí quản và viêm não. Một số biến chứng nặng dẫn đến tử vong.
5. Biện pháp phòng bệnh
Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh sởi và rubella, do vậy biện pháp phòng bệnh duy nhất hiện nay là tiêm vắc xin phòng bệnh.
- Phòng ngừa rubella: Tiêm chủng cho trẻ vaccine rubella. Mũi thứ nhất tiêm khi trẻ 12 tháng tuổi; mũi thứ 2 tiêm khi trẻ ở độ tuổi từ 4-6 tuổi. Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản nên tiêm một liều duy nhất, nhưng chỉ được có thai sau tiêm vaccine này ít nhất 3 tháng.
- Phòng bệnh sởi: Phòng bệnh sởi bằng cách cho trẻ tiêm phòng văcsin sởi khi đủ 9 tháng tuổi. Tiêm mũi thứ 2 khi trẻ được 18 tháng tuổi. Nếu tiêm 1 mũi đảm bảo đủ liều lượng, chỉ giúp bảo vệ trẻ khoảng 80%. Tiêm đủ 2 mũi có thể tạo miễn dịch cho trẻ tới 99%.
6. Chăm sóc người bị sởi và rubella như thế nào?
Nếu nghi ngờ người thân mình nhiễm sởi, rubella điều đầu tiên là cần đưa ngay tới bệnh viện. Sởi là một bệnh có khả năng lây truyền mạnh nên bắt buộc phải thông báo với các cơ sở y tế.
Luôn cho người bệnh uống thật nhiều nước để giảm thiểu tình trạng cơ thể bị khử nước do sốt.
Có thể cho người bệnh uống 1 liều paracetamol để giảm đau, hạ sốt (nếu người bệnh trên 3 tháng tuổi).
Có thể để một chậu nước nóng hay máy làm ẩm trong phòng bệnh nhân để tăng độ ẩm cho không khí, giúp giảm các kích thích gây ho. Có thể cho uống 2 thìa mật ong pha nước ấm nếu bệnh nhân trên 1 tuổi.
Các kháng sinh không được dùng trong điều trị sởi nhưng có thể được dùng để điều trị biến chứng viêm tai giữa.
7. Giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh khi có dịch như thế nào?
Nếu chưa tiêm phòng mà sống trong vùng dịch thì phản ứng của cơ thể đối với vi rút sẽ phụ thuộc nhiều vào tuổi tác:
- Nếu dưới 6 tháng tuổi và người mẹ đã từng bị sởi thì kháng thể từ mẹ sẽ truyền cho bé ngay từ trong bụng mẹ và bản thân trẻ đã có khả năng miễn dịch đối với bệnh này.
- Nếu trên 6 tháng tuổi và đã từng tiếp xúc với vi rút sởi thì sẽ được tiêm vắc xin sởi để ngăn ngừa sự phát bệnh.
Như vậy, Vắc xin là cách duy nhất và tốt nhất để ngăn ngừa bệnh sởi. Và nó hoàn toàn an toàn, không gây bệnh cho người tiêm phòng. Các vi rút này được đưa vào cơ thể sẽ kích thích hệ miễn dịch sản xuất kháng thể, đủ sức "chiến đấu" khi gặp các vi rút mạnh hơn.
Trên đây là bài tuyên truyền về cách phòng chống bệnh sởi và rubella. Mong rằng các bậc phụ huynh học sinh sẽ có những kiến thức cơ bản để phòng chống bệnh tốt hơn, bảo vệ sức khỏe cho con tốt hơn.